Utworzono nową stronę "{{RamkaOstrzezenie|tresc= '''<big>UWAGA</big>'''. <br>Liryzja od 937 roku '''jest częścią Federacji Wergundzkiej!''' <br><br>Informacje przedstawione tu..."
{{RamkaOstrzezenie|tresc= '''<big>UWAGA</big>'''. <br>Liryzja od 937 roku '''jest częścią [[Wergundia|Federacji Wergundzkiej]]!''' <br><br>Informacje przedstawione tutaj są '''rozszerzeniem''' wiedzy na temat cech szczególnych tej nacji. }}
[[File:liryzja2.jpg|upright=|frameless|border|right]]'''Liryzja''' - księstwo elekcyjne należące do [[Wergundia|Federacji Wergundzkiej]], umiejscowione w okolicach [[Liryzja (kraina)|największej delty rzecznej]] Kontynentu. Znane z niegdyś istniejącego największego miasta-portu handlowego - [[Birka|Birki]].
== Rys historyczny ==
[[File:liryzja5.jpg|upright=0.65|frameless|border|left]]Liryzja rozpoczęła swoją historię wraz wędrówką ludów Fiordu w dół Sankary. W przeciągu kilku dekad stała się centrum politycznym i gospodarczym całego ludzkiego świata na zachód od Bramy Itharos. Stamtąd też ruszyła ekspansja na północ, aż po dalekie fiordy według legend mających być krainą “miodem i mlekiem” płynącą. Połowa V wieku była szczytem potęgi Liryzji. Jej terytoria obejmowały wszystkie wybrzeża: od najdalej wysuniętych peryferii Fiordu, przez wybrzeża [[Trynt I Fiord (kraina)|Tryntu]], ujście Wielkich Rzek, aż po Mercję i granicę z [[Księstwo Talsoi|Talsoi]] - wyłączając półwysep [[Shamaroth]]. Kres potęgi Liryzji przyszedł wraz z końcem V wieku. Najpierw doszło do buntu jarlów na Fiordzie i utraty owej bezcennej kolonii. Krótko potem zbuntowany książę Hakon Tradamon doprowadził do oderwania się Askaronu i utworzenia księstwa [[Trynt|Tryntu]]. Nim Liryzowie zdołali przedsięwziąć jakiekolwiek kroki przeciw jarlom czy Tradamonitom, przez północne dorzecze Sankary przetoczyły się nowe ludy, zwane Ludami Rzeki. Liryzja, ostatecznie zrezygnowawszy z mocarstwowych ambicji, stała się niedużym państwem, który jednak skupiał w sobie niemal cały ludzki handel morski i rzeczny na świecie. Z biegiem lat coraz większą kontrolę nad państwem zaczęła przejmować Liga Kupiecka, dodatkowo wzmacniając powiązania handlowe Liryzji ze światem i zwiększając jej bogactwo, lecz ubezwłasnowolniając ją pod względem militarnym.
Pod względem ekonomicznym i rozwojowym dla Liryzji najlepsze okazały się być lata 896-900, kiedy to Birka stała się portem macierzystym większości ekspedycji na Za-południe. Birka była neutralna, Birka dzięki swojemu bogactwu i kontaktom potrzebna była wszystkim krajom na równi. Birka była nietykalną potęgą... Wszyscy o tym wiedzieli, dopóki nie pojawił się ktoś, kto nie wiedział.
Neyestecae, władczyni państwa [[Qa]] na Zapołudniu, decydując o inwazji na wybrzeże [[Wergundia|Wergundii]], zażądała od władz Birki bezwzględnej kapitulacji. Po odmowie miasto Birka zostało zmiecione z powierzchni ziemi najpotężniejszą bombą minerałową, jakiej użyto w czasie całej wojny.
Dla Zapołudnia bowiem port w Birce był symbolem kolonialnych wypraw, jakie podejmowano na ziemie Qa, i upokorzeń z tym związanych. Wybuch położył kres największemu miastu Liryzji i największemu portowi znanego świata, ruiny, pokryte minerałową mgłą, uniemożliwiały wejście tam przez kolejne dziesięciolecia.
Liryzja, w wyniku powyższych działań wojennych, stała się państwem zależnym od najeźdźcy i gubernatora Qa, stacjonującego na tych ziemiach.
=== Ruiny miasta Birka ===
W 911 roku ruiny miasta Birka zostały odgrodzone wojskowym kordonem i szerokim pasem bezpieczeństwa od reszty Liryzji. Przyczyny tego stanu rzeczy poznano dopiero później, w 937 roku, kiedy wyszły na jaw mechanizmy działania bomby minerałowej, która wybuchła w Birce. Przerażający stopień zniszczeń okazał się być dziełem nie tylko bomby, ale także mieszających się w to sił nadprzyrodzonych.
=== Czas Ciemności ===
Lata okupacji Zapołudnia były dla Liryzji czasem anarchii i chaosu. Kraj został wydrenowany z bogactw i właściwie pozostawiony sam sobie. Więzi między poszczególnymi regionami, miastami i osadami pękły. Zapołudniowym okupantom była na rękę rosnąca anarchia, rozpad więzi społecznych i struktur państwa. Liryzja funkcjonowała dzięki szlakowi handlowemu wzdłuż Sankary, gdy tego zabrakło, zabrakło też podstawy ekonomii kraju.
=== Po odzyskaniu wolności ===
W roku 937 Liryzja stanowiła smutny obraz anarchii i zniszczenia. Mieszkańcy funkcjonowali w mafijnych układach, próbując zastąpić strukturę państwa jakimkolwiek aparatem wprowadzającym porządek, w efekcie otrzymując społeczeństwo przesiąknięte przestępczością i zbrodnią.
=== Thing Liryzyjski ===
Najsilniejsza z rodzin liryzyjskich, Rosgalenowie, doprowadziła w 937 r. do zwołania ogólnokrajowego Thingu, który podjął decyzje o dalszych losach kraju. Liryzja odrzuciła propozycję dołączeniem do [[Trynt|Tryntu i Fiordu]] jako trzecie księstwo unii, odrzuciła także wizję samodzielnego zaprowadzenia porządku na własnym terenie. Zwyciężyła koncepcja dołączenia do [[Wergundia|Federacji Wergundzkiej]] jako księstwo elekcyjne.
Księciem elektorem wybrany został bohater z III bitwy pod Arden, [[Kanon postaci#Postaci fabularne|Rorik Rosgalen]], paladyn Modwita.
=== Ponowna inwazja ===
Rok później przez kraj przetoczyła się kolejna fala najazdu Zapołudnia. Wergundzkie tymeny nie były w stanie zatrzymać inwazji armii Utzyao, która zatrzymała się dopiero pod Akwirgranem. Paradoksalnie jednak mobilizacja i wspólna obrona wybrzeża odniosły pozytywny skutek w mentalności zniszczonego kraju. Ludzie odzyskiwali poczucie godności i wiarę w możliwość decydowania o sobie.
=== Odbudowa ===
Po dwóch latach od przejścia Utzyao odbudowa Liryzji trwała na dobre. Wsparcie wielkiego mocarstwa dawało stabilność ekonomiczną, dobrą podstawę do odbudowy ładu społecznego. Ród Rosgalenów stał się najpotężniejszą siłą polityczną małego księstwa, sprawnie zarządzając wojskiem, handlem i innymi aspektami państwa.
Najpoważniejszym projektem była Nowa Birka (z czasem to dawne ruiny zaczęto określać jako Stara Birka). Port powstawał dzięki przekopaniu kanałów, umożliwiających dostęp z wszystkich czterech, łączących się w delcie rzek. Obejmował rozmaite nowatorskie rozwiązania technologiczne i pomysły uzdolnionych inżynierów, takich jak Patlin. Patlin był Qa, obrał sobie za cel życiowy naprawienie wyrządzonych w Birce zniszczeń, służąc swoją wiedzą i wizjonerskim podejściem.
Mimo zaangażowania znacznych środków, także przez Federację i inne zainteresowane podmioty, budowa miała potrwać jeszcze wiele lat. Zdawało się jednak, że Liryzja ma szansę po latach upadku powrócić na drogę rozwoju i dobrobytu.
== Mentalność ==
{{RamkaInfo|tresc=Nie kopiujemy historycznych rozwiązań, dlatego nie należy przenosić żywcem rzeczywistych wzorców. Ale jeśli szukasz strojów, imion, nazw i generalnie klimatu to podpowiadamy, czym można się inspirować.<br><br>'''Liryzja''' ma aspekty Rusi nowogrodzkiej (centralne miasto handlowe) i kupieckich republik włoskich. }}
[[File:liryzja4.jpg|upright=0.55|frameless|border|left]]Liryzowie to potomkowie żeglarzy z Fiordu, po których odziedziczyli odwagę, waleczność, oraz upór. Przez lata niestraszna im była ciężka praca oraz wyrzeczenia mające doprowadzić do wszelkich profitów. Dodatkowo ze względu na charakterystykę ich kupieckiego państwa wykształcił się w nich talent do kombinowania, który z czasem przerodził się w czyste cwaniactwo. Lud liryzyjski znany jest ze swego zamiłowania do kalkulowania mającego prowadzić do rozsądnych decyzji. Nie przepadają za zbytnim ryzykiem ani brawurą. Jako lud handlarzy byli niezwykle otwarci wobec innych kultur i ludów, handlowali z każdym, kto chciał zawitać do ich miast. I pomimo, iż preferowali słowne rozwiązania konfliktów, to potrafili stanąć również w obronie swego kraju oraz stolicy, która była jakoby definicją ich mentalności. Bo każdy Liryz był jak Birka. A Birka była miastem dumnym i potężnym. Gdy zabrakło Birki, zabrakło tego co ich definiowało.
Od roku 911, kiedy to zniszczono stolicę, a teren państwa zamknięto kordonem ochronnym, nastąpiła gwałtowna zmiana ich mentalności. Pogoń za środkami do życia poparta chłodną kalkulacją sprawiła, że Liryzowie zatracili granice moralne. Mówi się, że większość z nich pozbawiona jest sumienia, a działaniami kieruje wyłącznie egoizm. Stali się nieufni, nie liczyły się już koligacje rodzinne ani przyjaźnie, najważniejsze stało się dla nich dobro jednostki.
== Wygląd ==
Liryzowie niezwykle silnie nawiązują strojami do ziem, z których się wywodzili, jednak z tradycją w symbiozę weszły też warunki ekonomiczne, a jako że handlarze zwykli oceniać swych klientów, ubiór stał się niezwykle ważny w liryzyjskiej kulturze. Przede wszystkim liczy się schludność noszonych strojów, za nimi zaś podążało bogactwo i dobry smak.
[[File:liryzja3.jpg|upright=0.7|frameless|border|right]]Mężczyźni zwykli nosić tak zwane kaftany liryzyjskie, wykonane z barwionej wełny, z poprzecznymi pasami na piersi. Zapinane są one na cynowe lub kościane guziki, zaś wykończone jedwabnymi, ozdobnymi taśmami szerokimi na pięć palców. Pod tym okryciem nosili proste koszule wiązane pod szyją. Tak jak ich fiordyjscy przodkowie, tak i Liryzowie ukochali sobie szarawary idące w parze z owijaczami lub wysokimi butami, niechętnie zamieniają je na wąskie spodnie jeśli zachodzi taka potrzeba. W chłodne dni sięgali po płaszcze na kroju prostokąta zapinane na lewej piersi srebrnymi lub złotymi broszami. Wśród mężczyzn popularne były również pierścienie, zwłaszcza zawierające rzadkie kamienie szlachetne.
Kobieca moda zmieniała się jak w kalejdoskopie ze względu na możliwości finansowe Liryzyjek. Większość z nich nosiła proste suknie wiązane z przodu, pozbawione ozdób. Na nie zaś zakładały nawierszniki, przyozdobione, tak jak u mężczyzn, szerokimi taśmami. Niektóre z nich sięgały też po suknie fartuchowe, niekiedy zdobione fiordyjskimi broszami żółwiowymi, jako nawiązanie do tradycyjnego liryzyjskiego stroju. Popularne wśród kobiet były kolie z bursztynów i pereł, bogatsze Liryzyjki mogły pozwolić sobie na zamówienie biżuterii wykonanej z kamieni szlachetnych.
Moda na fryzury zmieniała się prawie tak często jak preferencje kobiecej części społeczeństwa dotyczące strojów. Mężczyźni najczęściej nosili włosy ścięte krótko lub związane w dobierane warkocze. Wśród kobiet dobrze widziane były włosy długie, które można upinać w misterne fryzury. Tradycyjnie kobiety noszą włosy rozpuszczone, na nie zakładają czółka przyozdobione kabłączkami skroniowymi.
== Państwo i społeczeństwo ==
Społeczeństwo w Liryzji opierało się przede wszystkim na handlu, dlatego też osoby o największym majątku miały znaczenie największe. W ten oto sposób krajem zaczął rządzić Thing, w którego skład wchodziło pięciu kupców należących do Ligii Kupieckiej obywatelstwa liryzyjskiego, oraz dziesięciu bojarów z Birki. Każdy z członków Thingu mógł zostać odwołany przez pozostałych przy przewadze głosów 2:1 lub w przypadku utracenia majątku, wtedy na jego miejsce powoływano kandydatów, zaś reszta Thingu decydowała głosowaniem, który z nich zajmie miejsce poprzednika. Wszelkie działania wewnątrz państwa, jak wybieranie Naczelnika Straży, Komesów oraz przewodniczących innych organów państwowych leżało w decyzji Thingu. To samo dotyczyło polityki zagranicznej.
Władza państwowa miała największy wpływ na życie zwykłych obywateli w zakresie działań handlowych oraz rozwoju technologii. Mówiono również, że rektor Akademii Magii Wody jest zależny od niektórych decyzji Thingu.
=== Warstwy społeczne ===
W przeciwieństwie do innych krajów, w Liryzji brakowało jako takiej szlachty, przez wzgląd na to, że tytuł można było dostać za wieloletnie obywatelstwo idące w parze z określonym majątkiem oraz wkładem w rozwój państwa. W ten oto sposób na szczyt drabiny społecznej wypłynęli bojarzy, w większości bogaci kupcy, filantropi i ofiarodawcy - oczywiście w granicach liryzyjskiego rozsądku. Zaraz po bojarstwie rozciągała się cała klasa mieszczańska, w większości rzemieślnicy, pomniejsi handlarze i żeglarze, wszyscy ci, którzy zaopatrywali stolicę oraz poszczególne miejscowości.
Pogardzano zaś tymi, którzy nie potrafili radzić sobie w życiu i którym zabrakło uporu, by wytrwać w drodze do wyznaczonego celu. Nizina społeczna to wszyscy ci, którzy nie pracują. W mentalności liryzyjskiej próżniactwo jest niczym największa zaraza, dlatego napiętnowują tego typu osoby, odrzucając je na margines społeczeństwa.
=== Imiona ===
Elementem typowym dla wszystkich ludów Fiordu jest używanie patronimików jako drugiego członu imienia, dla mężczyzn to imię ojca z dodanym „son”, dla kobiet imię matki z dodanym „dottir”, co znaczy odpowiednio „syn” i „córka”. W imionach Liryzów widać naleciałości bliskich im kulturowo Tryntyjczyków oraz Fiordyjczyków, jednak są one przekształcone pod wpływem wielu lat otwartości na inne narody.
'''Popularne imiona męskie:''' Aegir, Aleksiej, Bjarn, Bork, Dalemir, Dalimir, Dargis, Dymitr, Erdiwn, Ewgerd, Ignat, Matwiej, Mord, Mykola, Nikolai, Oleg, Olgimund, Semen, Skid, Vakar, Vestar.
'''Popularne imiona kobiece:''' Alisja, Aud, Halla, Kadlin, Letisja, Olga, Osk, Runna, Sasylia, Savka, Skadi, Svana, Zoria.
== Wojsko ==
[[File:liryzja1.jpg|upright=0.55|frameless|border|right]]Liryzja przez ponad czterysta lat nie miała ambicji do stania się militarnym cesarstwem, nietykalność zapewniał jej szereg układów handlowych oraz podpisanych umów. Nie oznacza to jednak, że Liryzowie pozostawali bezradni. Przeznaczeniem armii jest obrona stolicy do momentu aż Thing nie zakupi właściwej, najemniczej armii. Stąd duży nacisk kładziony jest na ciężką piechotę, organizowaną na wzór dakońskiej. Armie najemnicze tworzone w razie wybuchu wojny są zawsze barwnymi zbieraninami pośród których można znaleźć absolutnie wszystko – od dzikich orków, przez bitnych Terali, po walczących w falangach Ofirczyków. Ostatni raz w historii mobilizację wojsk Liryzja przeprowadziła w 858 roku, obawiając się chaosu związanego z rozpadem imperium Eudomara. Ostatni raz walczyła zaś w 825 roku z wojskami Elmeryka. Wojskami dowodził wybierany przez Thing raz na cztery lata Naczelnik Straży Birki.
Podstawowym wyposażeniem są proste miecze jednoręczne o okrągłym jelcu i dużej głowicy, oraz owalne tarcze. Większości nosi dobrej jakości kolczugi z elementami zbroi płytowej (na ogół nagolenniki, karwasze i naramienniki) oraz okrągłe hełmy z okularami. Oficerowie przypinają do naramienników krótkie, szkarłatne płaszcze.
Główne jednostki będące na stałym utrzymaniu Liryzji to: tarczownicy (walka w szyku, utrzymanie pozycji), konnica (walka podjazdowa, utrzymywanie łączności), harcownicy (walka zaczepna), strażnicy (pilnowanie porządku).
Organizacja armii w skrócie (kolejność w tabeli obrazuje elitarność):
<center>
<table style="max-width: 80%">
<tr>
<th>Tytuł</th><th>Funkcja</th>
</tr>
<tr>
<td>Naczelnik Straży Birki</td><td>Naczelnik całej armii liryzyjskiej</td>
</tr>
<tr>
<td>Komandor</td><td>Dowódca hufca (200 osób)</td>
</tr>
<tr>
<td>Kapitan</td><td>Dowódca drużyny (50 osób)</td>
</tr>
<tr>
<td>Sierżant</td><td>Dowódca zastępu (10 osób)</td>
</tr>
<tr>
<th>Jednostka</th><th>Funkcja</th>
</tr>
<tr>
<td>Tarczownicy</td><td>Walka w szyku, utrzymywanie pozycji</td>
</tr>
<tr>
<td>Konnica</td><td>Walka podjazdowa, utrzymywanie łączności</td>
</tr>
<tr>
<td>Harcownicy</td><td>Walka zaczepna</td>
</tr>
<tr>
<td>Strażnicy</td><td>Pilnowanie porządku</td>
</tr>
</table>
<div class="toccolours mw-collapsible" style="width: 80%; overflow:auto;">
<div style="font-weight:bold;line-height:1.6;font-family: Georgia, serif; font-weight: 400; font-style: italic;">Rzecz o armii liryzyjskiej pióra Dantego Hirmssonna (905 rok)</div>
<div class="mw-collapsible-content" style="margin: 3% 5%;font-family: Georgia, serif; font-weight: 400; font-style: italic; font-variant: normal; display: none;">„Od niemal czterystu lat Liryzja nie ma ambicji politycznych, a swoje bezpieczeństwo zapewnia sobie przede wszystkim powiązaniami handlowym – żadnemu państwu inwazja na Birkę się najzwyczajniej nie opłaca. Nie oznacza to jednak, że Liryzja nie ma żadnych wojsk. Służą one przede wszystkim obronie wybrzeży przed rajdami Fiordów, aczkolwiek są też w stanie prowadzić otwartą walkę w głębi lądu. Obecna organizacja armii obowiązuje od 543 roku. Wtedy to porzucono dotychczasowy system hirdów. Doprowadzał on bowiem do ciągłych walk pomiędzy możnymi rodami i dawał zbyt dużą swobodę działania jarlom. Nowy system zniósł tytuł jarla w Liryzji oraz zabronił możnym posiadać własne siły zbrojne na terenie Liryzji. Jedyną siłą militarną na terenie państwa dysponować mógł wybierany co trzy lata przez Prezydium Naczelnik Straży Birki. Jakakolwiek siła zbrojna na terenie Liryzji nie będąca pod jego komendą jest uznawana za wrogą. Stąd też obecnie możne rody starają się albo trzymać swoich najemników w tajemnicy, bądź poza granicami Liryzji (najlepiej na morzu). Obecnym Naczelnikiem jest już czwartą kadencję Ravid Ehrensson.<br>Armia Liryzji nie ma na celu toczyć wojny sensu stricte. Jej przeznaczeniem jest obrona stolicy do momentu aż Prezydium nie zakupi właściwej, najemniczej armii. Stąd duży nacisk kładziony jest na ciężką piechotę, organizowaną na wzór Dakońskiej.<br>Podstawową, a zarazem najbardziej elitarną jednostką są ciężcy tarczownicy, uzbrojeni w charakterystyczne tarcze. Ich zadaniem jest utrzymywanie bronionych pozycji tak długo, jak to tylko możliwe. W walce używają prostych mieczy jednoręcznych o okrągłym jelcu i dużej głowicy oraz włóczni o dwumetrowym drzewcu i prostym grocie. Noszą oni w większości dobrej jakości kolczugi z elementami zbroi płytowej (na ogół nagolenniki, karwasze i naramienniki) oraz okrągłe hełmy z okularami. Oficerowie przypinają do naramienników krótkie, zielone płaszcze.<br>Liryzja dysponuje niewielką ilością lekko uzbrojonej konnicy, służącej przede wszystkim do walki podjazdowej i przenoszenia meldunków. Noszą te same hełmy co tarczownicy lecz ich pancerze są skórzane, zaś ich tarcze stanowią lżejszą wersję tych używanych przez piechotę.<br>Niżej w hierarchii wojsk od tarczowników i konnicy stoją oddziały lekkozbrojnych harcowników. Korzystają z krótkich, fiordyjskich mieczy oraz małych toporków do rzucania. Do obrony używają zaś lekkich, okrągłych tarcz o średnicy nie większej niż dwa łokcie. Ich zadaniem jest dręczyć wroga walką zaczepną i nie dopuszczać do okrążenia walczących w szyku tarczowników. Są ponadto podstawową jednostką podczas walk na morzu. Noszą lekkie, skórzane zbroje, karwasze i nagolenniki. Nie zawsze noszą hełmy, a jeśli już, to są to te same okrągłe hełmy co u tarczowników, lecz pozbawione okularów. Duża część z harcowników zamiast tarcz używa łuków. Na morzu zaś bardzo powszechną bronią są kusze. Najmniej używaną w walce, lecz zarazem najbardziej liczną jednostką jest zwykła straż miejska, posługująca się halabardami i nosząca charakterystyczne, zauważalne z daleka szpiczaste hełmy. Kto chce służyć w bardziej elitarnych jednostkach, musi wpierw przecierpieć służbę w straży miejskiej, ze wszystkimi jej wątpliwymi urokami. Straż miejska jest bowiem częścią wojska – to jedna i ta sama organizacja. <br>Podstawową jednostką armii jest 10-osobowy zastęp. Pięć zastępów tworzy drużynę, cztery drużyny tworzą dwustuosobowy hufiec. W dobie pokoju Liryzja dysponuje pięcioma hufcami tarczowników, czteroma harcowników, dwoma konnicy i ośmioma straży miejskiej. Łącznie jest to około 2200 zbrojnych i 1600 strażników. W sytuacji zagrożenia wojną Naczelnik ma prawo zwiększyć liczebność wojsk czterokrotnie.<br> Choć prawo zabrania możnym rodom posiadania własnych sił zbrojnych, a tym samym i organizować pospolite ruszenie, nic nie stoi na przeszkodzie, aby brały one udział w konfliktach poza granicami państwa. Wielu ochotników z Liryzji brało udział w wojnie Styryjsko-Wergundzkiej po obu stronach barykady. Walcząc poza granicami kraju Liryzyjczycy na ogół używają podobnego uzbrojenia co elitarni ciężcy tarczownicy, odbiegając od nich jedynie pod względem jakości bądź zastosowania. Wśród liryzyjskich ochotników powszechnym widokiem byli ciężkozbrojni jeźdźcy noszący bardziej kosztowne wersje zbroi tarczowników i posługujący się jedynie lekko zmodyfikowanymi wersjami ciężkich tarcz.<br>Armie najemnicze tworzone w razie wybuchu wojny są zawsze barwnymi zbieraninami, pośród których można znaleźć absolutnie wszystko – od dzikich orków, przez bitnych Terali, po walczących w falangach Ofirczyków. Ostatni raz w historii mobilizację wojsk Liryzja przeprowadziła w 858 roku, obawiając się chaosu związanego z rozpadem imperium Eudomara. Ostatni raz walczyła zaś w 825 roku z wojskami Elmeryka.” </div>
</div></div>
</center>
{{RamkaMail}}
[[Kategoria:Nacje]]
[[File:liryzja2.jpg|upright=|frameless|border|right]]'''Liryzja''' - księstwo elekcyjne należące do [[Wergundia|Federacji Wergundzkiej]], umiejscowione w okolicach [[Liryzja (kraina)|największej delty rzecznej]] Kontynentu. Znane z niegdyś istniejącego największego miasta-portu handlowego - [[Birka|Birki]].
== Rys historyczny ==
[[File:liryzja5.jpg|upright=0.65|frameless|border|left]]Liryzja rozpoczęła swoją historię wraz wędrówką ludów Fiordu w dół Sankary. W przeciągu kilku dekad stała się centrum politycznym i gospodarczym całego ludzkiego świata na zachód od Bramy Itharos. Stamtąd też ruszyła ekspansja na północ, aż po dalekie fiordy według legend mających być krainą “miodem i mlekiem” płynącą. Połowa V wieku była szczytem potęgi Liryzji. Jej terytoria obejmowały wszystkie wybrzeża: od najdalej wysuniętych peryferii Fiordu, przez wybrzeża [[Trynt I Fiord (kraina)|Tryntu]], ujście Wielkich Rzek, aż po Mercję i granicę z [[Księstwo Talsoi|Talsoi]] - wyłączając półwysep [[Shamaroth]]. Kres potęgi Liryzji przyszedł wraz z końcem V wieku. Najpierw doszło do buntu jarlów na Fiordzie i utraty owej bezcennej kolonii. Krótko potem zbuntowany książę Hakon Tradamon doprowadził do oderwania się Askaronu i utworzenia księstwa [[Trynt|Tryntu]]. Nim Liryzowie zdołali przedsięwziąć jakiekolwiek kroki przeciw jarlom czy Tradamonitom, przez północne dorzecze Sankary przetoczyły się nowe ludy, zwane Ludami Rzeki. Liryzja, ostatecznie zrezygnowawszy z mocarstwowych ambicji, stała się niedużym państwem, który jednak skupiał w sobie niemal cały ludzki handel morski i rzeczny na świecie. Z biegiem lat coraz większą kontrolę nad państwem zaczęła przejmować Liga Kupiecka, dodatkowo wzmacniając powiązania handlowe Liryzji ze światem i zwiększając jej bogactwo, lecz ubezwłasnowolniając ją pod względem militarnym.
Pod względem ekonomicznym i rozwojowym dla Liryzji najlepsze okazały się być lata 896-900, kiedy to Birka stała się portem macierzystym większości ekspedycji na Za-południe. Birka była neutralna, Birka dzięki swojemu bogactwu i kontaktom potrzebna była wszystkim krajom na równi. Birka była nietykalną potęgą... Wszyscy o tym wiedzieli, dopóki nie pojawił się ktoś, kto nie wiedział.
Neyestecae, władczyni państwa [[Qa]] na Zapołudniu, decydując o inwazji na wybrzeże [[Wergundia|Wergundii]], zażądała od władz Birki bezwzględnej kapitulacji. Po odmowie miasto Birka zostało zmiecione z powierzchni ziemi najpotężniejszą bombą minerałową, jakiej użyto w czasie całej wojny.
Dla Zapołudnia bowiem port w Birce był symbolem kolonialnych wypraw, jakie podejmowano na ziemie Qa, i upokorzeń z tym związanych. Wybuch położył kres największemu miastu Liryzji i największemu portowi znanego świata, ruiny, pokryte minerałową mgłą, uniemożliwiały wejście tam przez kolejne dziesięciolecia.
Liryzja, w wyniku powyższych działań wojennych, stała się państwem zależnym od najeźdźcy i gubernatora Qa, stacjonującego na tych ziemiach.
=== Ruiny miasta Birka ===
W 911 roku ruiny miasta Birka zostały odgrodzone wojskowym kordonem i szerokim pasem bezpieczeństwa od reszty Liryzji. Przyczyny tego stanu rzeczy poznano dopiero później, w 937 roku, kiedy wyszły na jaw mechanizmy działania bomby minerałowej, która wybuchła w Birce. Przerażający stopień zniszczeń okazał się być dziełem nie tylko bomby, ale także mieszających się w to sił nadprzyrodzonych.
=== Czas Ciemności ===
Lata okupacji Zapołudnia były dla Liryzji czasem anarchii i chaosu. Kraj został wydrenowany z bogactw i właściwie pozostawiony sam sobie. Więzi między poszczególnymi regionami, miastami i osadami pękły. Zapołudniowym okupantom była na rękę rosnąca anarchia, rozpad więzi społecznych i struktur państwa. Liryzja funkcjonowała dzięki szlakowi handlowemu wzdłuż Sankary, gdy tego zabrakło, zabrakło też podstawy ekonomii kraju.
=== Po odzyskaniu wolności ===
W roku 937 Liryzja stanowiła smutny obraz anarchii i zniszczenia. Mieszkańcy funkcjonowali w mafijnych układach, próbując zastąpić strukturę państwa jakimkolwiek aparatem wprowadzającym porządek, w efekcie otrzymując społeczeństwo przesiąknięte przestępczością i zbrodnią.
=== Thing Liryzyjski ===
Najsilniejsza z rodzin liryzyjskich, Rosgalenowie, doprowadziła w 937 r. do zwołania ogólnokrajowego Thingu, który podjął decyzje o dalszych losach kraju. Liryzja odrzuciła propozycję dołączeniem do [[Trynt|Tryntu i Fiordu]] jako trzecie księstwo unii, odrzuciła także wizję samodzielnego zaprowadzenia porządku na własnym terenie. Zwyciężyła koncepcja dołączenia do [[Wergundia|Federacji Wergundzkiej]] jako księstwo elekcyjne.
Księciem elektorem wybrany został bohater z III bitwy pod Arden, [[Kanon postaci#Postaci fabularne|Rorik Rosgalen]], paladyn Modwita.
=== Ponowna inwazja ===
Rok później przez kraj przetoczyła się kolejna fala najazdu Zapołudnia. Wergundzkie tymeny nie były w stanie zatrzymać inwazji armii Utzyao, która zatrzymała się dopiero pod Akwirgranem. Paradoksalnie jednak mobilizacja i wspólna obrona wybrzeża odniosły pozytywny skutek w mentalności zniszczonego kraju. Ludzie odzyskiwali poczucie godności i wiarę w możliwość decydowania o sobie.
=== Odbudowa ===
Po dwóch latach od przejścia Utzyao odbudowa Liryzji trwała na dobre. Wsparcie wielkiego mocarstwa dawało stabilność ekonomiczną, dobrą podstawę do odbudowy ładu społecznego. Ród Rosgalenów stał się najpotężniejszą siłą polityczną małego księstwa, sprawnie zarządzając wojskiem, handlem i innymi aspektami państwa.
Najpoważniejszym projektem była Nowa Birka (z czasem to dawne ruiny zaczęto określać jako Stara Birka). Port powstawał dzięki przekopaniu kanałów, umożliwiających dostęp z wszystkich czterech, łączących się w delcie rzek. Obejmował rozmaite nowatorskie rozwiązania technologiczne i pomysły uzdolnionych inżynierów, takich jak Patlin. Patlin był Qa, obrał sobie za cel życiowy naprawienie wyrządzonych w Birce zniszczeń, służąc swoją wiedzą i wizjonerskim podejściem.
Mimo zaangażowania znacznych środków, także przez Federację i inne zainteresowane podmioty, budowa miała potrwać jeszcze wiele lat. Zdawało się jednak, że Liryzja ma szansę po latach upadku powrócić na drogę rozwoju i dobrobytu.
== Mentalność ==
{{RamkaInfo|tresc=Nie kopiujemy historycznych rozwiązań, dlatego nie należy przenosić żywcem rzeczywistych wzorców. Ale jeśli szukasz strojów, imion, nazw i generalnie klimatu to podpowiadamy, czym można się inspirować.<br><br>'''Liryzja''' ma aspekty Rusi nowogrodzkiej (centralne miasto handlowe) i kupieckich republik włoskich. }}
[[File:liryzja4.jpg|upright=0.55|frameless|border|left]]Liryzowie to potomkowie żeglarzy z Fiordu, po których odziedziczyli odwagę, waleczność, oraz upór. Przez lata niestraszna im była ciężka praca oraz wyrzeczenia mające doprowadzić do wszelkich profitów. Dodatkowo ze względu na charakterystykę ich kupieckiego państwa wykształcił się w nich talent do kombinowania, który z czasem przerodził się w czyste cwaniactwo. Lud liryzyjski znany jest ze swego zamiłowania do kalkulowania mającego prowadzić do rozsądnych decyzji. Nie przepadają za zbytnim ryzykiem ani brawurą. Jako lud handlarzy byli niezwykle otwarci wobec innych kultur i ludów, handlowali z każdym, kto chciał zawitać do ich miast. I pomimo, iż preferowali słowne rozwiązania konfliktów, to potrafili stanąć również w obronie swego kraju oraz stolicy, która była jakoby definicją ich mentalności. Bo każdy Liryz był jak Birka. A Birka była miastem dumnym i potężnym. Gdy zabrakło Birki, zabrakło tego co ich definiowało.
Od roku 911, kiedy to zniszczono stolicę, a teren państwa zamknięto kordonem ochronnym, nastąpiła gwałtowna zmiana ich mentalności. Pogoń za środkami do życia poparta chłodną kalkulacją sprawiła, że Liryzowie zatracili granice moralne. Mówi się, że większość z nich pozbawiona jest sumienia, a działaniami kieruje wyłącznie egoizm. Stali się nieufni, nie liczyły się już koligacje rodzinne ani przyjaźnie, najważniejsze stało się dla nich dobro jednostki.
== Wygląd ==
Liryzowie niezwykle silnie nawiązują strojami do ziem, z których się wywodzili, jednak z tradycją w symbiozę weszły też warunki ekonomiczne, a jako że handlarze zwykli oceniać swych klientów, ubiór stał się niezwykle ważny w liryzyjskiej kulturze. Przede wszystkim liczy się schludność noszonych strojów, za nimi zaś podążało bogactwo i dobry smak.
[[File:liryzja3.jpg|upright=0.7|frameless|border|right]]Mężczyźni zwykli nosić tak zwane kaftany liryzyjskie, wykonane z barwionej wełny, z poprzecznymi pasami na piersi. Zapinane są one na cynowe lub kościane guziki, zaś wykończone jedwabnymi, ozdobnymi taśmami szerokimi na pięć palców. Pod tym okryciem nosili proste koszule wiązane pod szyją. Tak jak ich fiordyjscy przodkowie, tak i Liryzowie ukochali sobie szarawary idące w parze z owijaczami lub wysokimi butami, niechętnie zamieniają je na wąskie spodnie jeśli zachodzi taka potrzeba. W chłodne dni sięgali po płaszcze na kroju prostokąta zapinane na lewej piersi srebrnymi lub złotymi broszami. Wśród mężczyzn popularne były również pierścienie, zwłaszcza zawierające rzadkie kamienie szlachetne.
Kobieca moda zmieniała się jak w kalejdoskopie ze względu na możliwości finansowe Liryzyjek. Większość z nich nosiła proste suknie wiązane z przodu, pozbawione ozdób. Na nie zaś zakładały nawierszniki, przyozdobione, tak jak u mężczyzn, szerokimi taśmami. Niektóre z nich sięgały też po suknie fartuchowe, niekiedy zdobione fiordyjskimi broszami żółwiowymi, jako nawiązanie do tradycyjnego liryzyjskiego stroju. Popularne wśród kobiet były kolie z bursztynów i pereł, bogatsze Liryzyjki mogły pozwolić sobie na zamówienie biżuterii wykonanej z kamieni szlachetnych.
Moda na fryzury zmieniała się prawie tak często jak preferencje kobiecej części społeczeństwa dotyczące strojów. Mężczyźni najczęściej nosili włosy ścięte krótko lub związane w dobierane warkocze. Wśród kobiet dobrze widziane były włosy długie, które można upinać w misterne fryzury. Tradycyjnie kobiety noszą włosy rozpuszczone, na nie zakładają czółka przyozdobione kabłączkami skroniowymi.
== Państwo i społeczeństwo ==
Społeczeństwo w Liryzji opierało się przede wszystkim na handlu, dlatego też osoby o największym majątku miały znaczenie największe. W ten oto sposób krajem zaczął rządzić Thing, w którego skład wchodziło pięciu kupców należących do Ligii Kupieckiej obywatelstwa liryzyjskiego, oraz dziesięciu bojarów z Birki. Każdy z członków Thingu mógł zostać odwołany przez pozostałych przy przewadze głosów 2:1 lub w przypadku utracenia majątku, wtedy na jego miejsce powoływano kandydatów, zaś reszta Thingu decydowała głosowaniem, który z nich zajmie miejsce poprzednika. Wszelkie działania wewnątrz państwa, jak wybieranie Naczelnika Straży, Komesów oraz przewodniczących innych organów państwowych leżało w decyzji Thingu. To samo dotyczyło polityki zagranicznej.
Władza państwowa miała największy wpływ na życie zwykłych obywateli w zakresie działań handlowych oraz rozwoju technologii. Mówiono również, że rektor Akademii Magii Wody jest zależny od niektórych decyzji Thingu.
=== Warstwy społeczne ===
W przeciwieństwie do innych krajów, w Liryzji brakowało jako takiej szlachty, przez wzgląd na to, że tytuł można było dostać za wieloletnie obywatelstwo idące w parze z określonym majątkiem oraz wkładem w rozwój państwa. W ten oto sposób na szczyt drabiny społecznej wypłynęli bojarzy, w większości bogaci kupcy, filantropi i ofiarodawcy - oczywiście w granicach liryzyjskiego rozsądku. Zaraz po bojarstwie rozciągała się cała klasa mieszczańska, w większości rzemieślnicy, pomniejsi handlarze i żeglarze, wszyscy ci, którzy zaopatrywali stolicę oraz poszczególne miejscowości.
Pogardzano zaś tymi, którzy nie potrafili radzić sobie w życiu i którym zabrakło uporu, by wytrwać w drodze do wyznaczonego celu. Nizina społeczna to wszyscy ci, którzy nie pracują. W mentalności liryzyjskiej próżniactwo jest niczym największa zaraza, dlatego napiętnowują tego typu osoby, odrzucając je na margines społeczeństwa.
=== Imiona ===
Elementem typowym dla wszystkich ludów Fiordu jest używanie patronimików jako drugiego członu imienia, dla mężczyzn to imię ojca z dodanym „son”, dla kobiet imię matki z dodanym „dottir”, co znaczy odpowiednio „syn” i „córka”. W imionach Liryzów widać naleciałości bliskich im kulturowo Tryntyjczyków oraz Fiordyjczyków, jednak są one przekształcone pod wpływem wielu lat otwartości na inne narody.
'''Popularne imiona męskie:''' Aegir, Aleksiej, Bjarn, Bork, Dalemir, Dalimir, Dargis, Dymitr, Erdiwn, Ewgerd, Ignat, Matwiej, Mord, Mykola, Nikolai, Oleg, Olgimund, Semen, Skid, Vakar, Vestar.
'''Popularne imiona kobiece:''' Alisja, Aud, Halla, Kadlin, Letisja, Olga, Osk, Runna, Sasylia, Savka, Skadi, Svana, Zoria.
== Wojsko ==
[[File:liryzja1.jpg|upright=0.55|frameless|border|right]]Liryzja przez ponad czterysta lat nie miała ambicji do stania się militarnym cesarstwem, nietykalność zapewniał jej szereg układów handlowych oraz podpisanych umów. Nie oznacza to jednak, że Liryzowie pozostawali bezradni. Przeznaczeniem armii jest obrona stolicy do momentu aż Thing nie zakupi właściwej, najemniczej armii. Stąd duży nacisk kładziony jest na ciężką piechotę, organizowaną na wzór dakońskiej. Armie najemnicze tworzone w razie wybuchu wojny są zawsze barwnymi zbieraninami pośród których można znaleźć absolutnie wszystko – od dzikich orków, przez bitnych Terali, po walczących w falangach Ofirczyków. Ostatni raz w historii mobilizację wojsk Liryzja przeprowadziła w 858 roku, obawiając się chaosu związanego z rozpadem imperium Eudomara. Ostatni raz walczyła zaś w 825 roku z wojskami Elmeryka. Wojskami dowodził wybierany przez Thing raz na cztery lata Naczelnik Straży Birki.
Podstawowym wyposażeniem są proste miecze jednoręczne o okrągłym jelcu i dużej głowicy, oraz owalne tarcze. Większości nosi dobrej jakości kolczugi z elementami zbroi płytowej (na ogół nagolenniki, karwasze i naramienniki) oraz okrągłe hełmy z okularami. Oficerowie przypinają do naramienników krótkie, szkarłatne płaszcze.
Główne jednostki będące na stałym utrzymaniu Liryzji to: tarczownicy (walka w szyku, utrzymanie pozycji), konnica (walka podjazdowa, utrzymywanie łączności), harcownicy (walka zaczepna), strażnicy (pilnowanie porządku).
Organizacja armii w skrócie (kolejność w tabeli obrazuje elitarność):
<center>
<table style="max-width: 80%">
<tr>
<th>Tytuł</th><th>Funkcja</th>
</tr>
<tr>
<td>Naczelnik Straży Birki</td><td>Naczelnik całej armii liryzyjskiej</td>
</tr>
<tr>
<td>Komandor</td><td>Dowódca hufca (200 osób)</td>
</tr>
<tr>
<td>Kapitan</td><td>Dowódca drużyny (50 osób)</td>
</tr>
<tr>
<td>Sierżant</td><td>Dowódca zastępu (10 osób)</td>
</tr>
<tr>
<th>Jednostka</th><th>Funkcja</th>
</tr>
<tr>
<td>Tarczownicy</td><td>Walka w szyku, utrzymywanie pozycji</td>
</tr>
<tr>
<td>Konnica</td><td>Walka podjazdowa, utrzymywanie łączności</td>
</tr>
<tr>
<td>Harcownicy</td><td>Walka zaczepna</td>
</tr>
<tr>
<td>Strażnicy</td><td>Pilnowanie porządku</td>
</tr>
</table>
<div class="toccolours mw-collapsible" style="width: 80%; overflow:auto;">
<div style="font-weight:bold;line-height:1.6;font-family: Georgia, serif; font-weight: 400; font-style: italic;">Rzecz o armii liryzyjskiej pióra Dantego Hirmssonna (905 rok)</div>
<div class="mw-collapsible-content" style="margin: 3% 5%;font-family: Georgia, serif; font-weight: 400; font-style: italic; font-variant: normal; display: none;">„Od niemal czterystu lat Liryzja nie ma ambicji politycznych, a swoje bezpieczeństwo zapewnia sobie przede wszystkim powiązaniami handlowym – żadnemu państwu inwazja na Birkę się najzwyczajniej nie opłaca. Nie oznacza to jednak, że Liryzja nie ma żadnych wojsk. Służą one przede wszystkim obronie wybrzeży przed rajdami Fiordów, aczkolwiek są też w stanie prowadzić otwartą walkę w głębi lądu. Obecna organizacja armii obowiązuje od 543 roku. Wtedy to porzucono dotychczasowy system hirdów. Doprowadzał on bowiem do ciągłych walk pomiędzy możnymi rodami i dawał zbyt dużą swobodę działania jarlom. Nowy system zniósł tytuł jarla w Liryzji oraz zabronił możnym posiadać własne siły zbrojne na terenie Liryzji. Jedyną siłą militarną na terenie państwa dysponować mógł wybierany co trzy lata przez Prezydium Naczelnik Straży Birki. Jakakolwiek siła zbrojna na terenie Liryzji nie będąca pod jego komendą jest uznawana za wrogą. Stąd też obecnie możne rody starają się albo trzymać swoich najemników w tajemnicy, bądź poza granicami Liryzji (najlepiej na morzu). Obecnym Naczelnikiem jest już czwartą kadencję Ravid Ehrensson.<br>Armia Liryzji nie ma na celu toczyć wojny sensu stricte. Jej przeznaczeniem jest obrona stolicy do momentu aż Prezydium nie zakupi właściwej, najemniczej armii. Stąd duży nacisk kładziony jest na ciężką piechotę, organizowaną na wzór Dakońskiej.<br>Podstawową, a zarazem najbardziej elitarną jednostką są ciężcy tarczownicy, uzbrojeni w charakterystyczne tarcze. Ich zadaniem jest utrzymywanie bronionych pozycji tak długo, jak to tylko możliwe. W walce używają prostych mieczy jednoręcznych o okrągłym jelcu i dużej głowicy oraz włóczni o dwumetrowym drzewcu i prostym grocie. Noszą oni w większości dobrej jakości kolczugi z elementami zbroi płytowej (na ogół nagolenniki, karwasze i naramienniki) oraz okrągłe hełmy z okularami. Oficerowie przypinają do naramienników krótkie, zielone płaszcze.<br>Liryzja dysponuje niewielką ilością lekko uzbrojonej konnicy, służącej przede wszystkim do walki podjazdowej i przenoszenia meldunków. Noszą te same hełmy co tarczownicy lecz ich pancerze są skórzane, zaś ich tarcze stanowią lżejszą wersję tych używanych przez piechotę.<br>Niżej w hierarchii wojsk od tarczowników i konnicy stoją oddziały lekkozbrojnych harcowników. Korzystają z krótkich, fiordyjskich mieczy oraz małych toporków do rzucania. Do obrony używają zaś lekkich, okrągłych tarcz o średnicy nie większej niż dwa łokcie. Ich zadaniem jest dręczyć wroga walką zaczepną i nie dopuszczać do okrążenia walczących w szyku tarczowników. Są ponadto podstawową jednostką podczas walk na morzu. Noszą lekkie, skórzane zbroje, karwasze i nagolenniki. Nie zawsze noszą hełmy, a jeśli już, to są to te same okrągłe hełmy co u tarczowników, lecz pozbawione okularów. Duża część z harcowników zamiast tarcz używa łuków. Na morzu zaś bardzo powszechną bronią są kusze. Najmniej używaną w walce, lecz zarazem najbardziej liczną jednostką jest zwykła straż miejska, posługująca się halabardami i nosząca charakterystyczne, zauważalne z daleka szpiczaste hełmy. Kto chce służyć w bardziej elitarnych jednostkach, musi wpierw przecierpieć służbę w straży miejskiej, ze wszystkimi jej wątpliwymi urokami. Straż miejska jest bowiem częścią wojska – to jedna i ta sama organizacja. <br>Podstawową jednostką armii jest 10-osobowy zastęp. Pięć zastępów tworzy drużynę, cztery drużyny tworzą dwustuosobowy hufiec. W dobie pokoju Liryzja dysponuje pięcioma hufcami tarczowników, czteroma harcowników, dwoma konnicy i ośmioma straży miejskiej. Łącznie jest to około 2200 zbrojnych i 1600 strażników. W sytuacji zagrożenia wojną Naczelnik ma prawo zwiększyć liczebność wojsk czterokrotnie.<br> Choć prawo zabrania możnym rodom posiadania własnych sił zbrojnych, a tym samym i organizować pospolite ruszenie, nic nie stoi na przeszkodzie, aby brały one udział w konfliktach poza granicami państwa. Wielu ochotników z Liryzji brało udział w wojnie Styryjsko-Wergundzkiej po obu stronach barykady. Walcząc poza granicami kraju Liryzyjczycy na ogół używają podobnego uzbrojenia co elitarni ciężcy tarczownicy, odbiegając od nich jedynie pod względem jakości bądź zastosowania. Wśród liryzyjskich ochotników powszechnym widokiem byli ciężkozbrojni jeźdźcy noszący bardziej kosztowne wersje zbroi tarczowników i posługujący się jedynie lekko zmodyfikowanymi wersjami ciężkich tarcz.<br>Armie najemnicze tworzone w razie wybuchu wojny są zawsze barwnymi zbieraninami, pośród których można znaleźć absolutnie wszystko – od dzikich orków, przez bitnych Terali, po walczących w falangach Ofirczyków. Ostatni raz w historii mobilizację wojsk Liryzja przeprowadziła w 858 roku, obawiając się chaosu związanego z rozpadem imperium Eudomara. Ostatni raz walczyła zaś w 825 roku z wojskami Elmeryka.” </div>
</div></div>
</center>
{{RamkaMail}}
[[Kategoria:Nacje]]